Solaris (1961)

Lem powiedział kiedyś, że swej powieści "Solaris" do końca nie rozumie, a
kiedy indziej – że zaczynając pisanie nowiej książki, nie wie nigdy, do
czego jej akcja doprowadzi. Te dwa oświadczenia pozwalają nam innymi
oczyma spoglądać na fabułę powieści. Nie jest ona, w świetle autorskich
enuncjacji, skomponowaną przemyślnie historią o czymś, co uprzednio
zaistniało w świadomości pisarza, ale opisem procesu poznania, który
autor inicjuje, projektując sytuację wyjściową, a czytelnik podąża tylko
o krok za nim i na równi jest wprzęgnięty w rozwiązywanie zagadki.
z posłowia prof. Jerzego Jarzębskiego "Emocje i opowieści"
Na obie głośne adaptacje "Solaris" – film Andrieja Tarkowskiego z
1971 roku i Stevena Soderbergha z 2002 – można spojrzeć jak na swego
rodzaju dyskusję z autorem. Żaden z tych filmów nie trafił Lemowi do
przekonania, z żadnego nie był zadowolony. Może – jak przypuszczał
Tarkowski – Lem "nie bardzo rozumiał, czym jest kino"?
z eseju Tadeusza Sobolewskiego "Okrutne cuda"